SIKU ya Alhamisi, Septemba 18, mwaka huu, wananchi wa Scotland huko Uingereza watapiga kura ya kuamua kubaki ndani ya Muungano wa Ufalme wa Uingereza au kutoka na kuwa nchi huru. Kura hii inakuja miaka zaidi ya 300 tangu nchi za Scotland, Wales na Uingereza kuungana chini ya Mfalme mmoja.
Ni muhimu kutambua kuwa uamuzi huu wa kujitenga unaweza kuwa na matokeo makubwa sana kwa nchi mbalimbali za Ulaya hasa kama kweli wananchi wa Scotland wataamua kujitenga kutoka Ufalme wa Uingereza.
Swali ambalo wananchi wa Scotland wataulizwa na kutakiwa kujibu ni la moja kwa moja – Je, Scotland iwe nchi huru? Jibu linalotakiwa ni “Ndiyo” au “Hapana”. Ni swali la moja kwa moja lakini lenye matokeo makubwa sana kwa upande ambao jibu lake litashinda. Endapo wananchi wengi watasema “Hapana” basi Scotland itaendelea kubaki katika Muungano wake na ndugu zao wa Wales na Britain pamoja na Ireland ya Kaskazini.
Siyo kusudio langu hata kidogo kuelezea kwa undani historia ya Muungano huu wa Uingereza. Ninachojaribu kuonesha ni vitu kadhaa ambavyo vinaweza kabisa kusaidia Muungano wetu vile vile uliounda nchi ya Tanzania.
Kwanza, hata Muungano uwe wa muda mrefu kiasi gani hisia (sentiments) za kutaka kuwa huru zinaweza kuwepo na zikapitishwa kutoka kizazi kimoja kwenda kingine. Scotland ilipoungana na Uingereza siyo watu wote walikubali Muungano huo na walikuwepo wengi ambao waliasi au kukataa kuwa sehemu au chini ya utawala wa Malkia wa Uingereza. Kwa miaka mia tatu hisia za Scotland kama nchi huru na iliyokuwa na Mfalme wake zimekuwepo na zimeendelea kupitishwa mithili ya damu katika vizazi vya wananchi wa nchi hiyo.
Hili linatufundisha pia kuwa ndani ya miaka hamsini hisia ya Zanzibar kuwa huru hazijafa na hazijaondoshwa kwa kuwepo kwa Muungano. Kile kinachoitwa “Uamsho” kimsingi ni kufufua hisia au kuamsha hisia za ‘utaifa’ wa Zanzibar. Kama miaka mitatu huko Scotland haikuweza kufuta hisia kama hizo tusitarajie wala kudhani kuwa miaka hamsini tu ya Muungano inaweza kufuta hisia hizo.
Pili, hata tucheleweshe vipi nafasi ya watu kuamua suala la Muungano siku moja tutalazimika kuwapa nafasi hiyo. Scotland kwa muda mrefu walikuwa wanapigania hii haki ya kutaka kupewa nafasi ya kupiga kura kuamua kama wanabaki kwenye Muungano au la. Pamoja na majaribio mbalimbali kukataliwa au kuchakachuliwa hatimaye wananchi wa huko wanapewa nafasi hiyo. Kwa baadhi yetu tunaamini mchakato wetu wa Katiba Mpya usingevurugika ulivyovurugika kama tungeamua kufanya mambo ya msingi kwanza; kuamua muundo na mfumo wa Muungano kwanza kabla ya mambo mengine yote.
Hili wananchi wa Zanzibar wanaweza kujifunza. Badala ya kulilia tu “mamlaka kamili” wananchi wa Zanzibar wanaweza kabisa kuamua kutaka nafasi ya kupiga kura ya maoni ya kuamua kama wanataka kuendelea kuwa sehemu ya Muungano au la. Hata kama watakataliwa utakuwa ni mwanzo tu wa kufikia huko wanakokutaka.
Tatu, siyo watu wote wanataka kutoka kwenye Scotland hata kama wao ni Wascoti wa damu kabisa. Hili ni kweli. Katika kura za kupima mwelekeo wa Kura ya Maoni inaonekana Wascoti wamegawanyika karibu nusu kwa nusu na haijajulikana hasa ni upande gani utashinda.
Watu wengi wanaamini kabisa kuwa watakaosema “Hapana” wanaweza kushinda japo wale wanaosema “Ndiyo” wameonekana kupata nguvu siku hizi chache zilizopita. Na pia bado inaonekana kuna karibu watu nusu milioni ambao hawajaonesha hasa mwelekeo wao wa kupiga kura uko vipi.
Hili nalo linaweza kabisa kuwa somo kwa Wazanzibari. Ikumbukwe kuwa katika siasa za Zanzibar kuna mgawanyiko wa karibu nusu kwa nusu. Hili siyo jambo la karibuni na halikuanza baada ya Muungano; hata kabla ya Muungano siasa za Zanzibar zilikuwa zimegawa jamii katika sehemu mbili – baina ya wenye kuunga mkono utawala wa Waarabu chini ya Sultani na wale wenye kutaka Weusi wengi (majority) wapate nafasi ya kutawala na kujiamulia mambo yao wenyewe. Mgawanyiko huu umeendelea kwa namna moja au nyingine kwa miaka mingi hadi hivi sasa.
Nne, kuamua kuachana siyo mwisho wa undugu. Ukweli huu ni mkubwa sana katika historia. Kutengana kwa Scotland na nchi nyingine za Ufalme wa Uingereza haina maana undugu na uhusiano wao wa karibu utakuwa umekoma. Na hii ni kweli hata Zanzibar. Uhusiano wa Watanganyika na Wazanzibari hauwezi kukoma ati kwa vile Wazanzibari si sehemu ya Muungano. Uhusiano utakuwa ni uhusiano wa nchi mbili rafiki na unaweza kuwa ni urafiki wa karibu zaidi kuliko na nchi nyingine yeyote. Fikiria uhusiano uliopo baina ya Marekani na Uingereza kwa mfano. Baada ya Marekani kujitangazia uhuru dhidi ya utawala wa Mfalme George wa Uingereza vita ilitokea iliyoleta kinachojulikana kama Mapinduzi ya Marekani.
Mapinduzi yale yalivunja rasmi uhusiano wa kisiasa wa pande hizo mbili na kwa muda kulikuwepo na uhasama na chokochoko hadi pale pande hizo mbili zilipotengeneza uhusiano wa nchi mbili. Leo hii hakuna nchi iliyokaribu zaidi kwa Uingereza kuliko Marekani na hakuna nchi iliyokaribu zaidi kwa Marekani kama Uingereza; ni ndugu ambao wako tayari kufa pamoja na kusimama pamoja! Lakini ni nchi mbili tofauti zinazotenganishwa na bahari kubwa.
Yote haya na mengine mengi yanaweza kuwa sababu ya somo kubwa kwa nchi yetu na zaidi sana kwa upande wa Wazanzibari. Wazanzibari wajifunze kutoka Scotland namna nzuri ya kuweza kutaka mamlaka kamili kuliko maneno makali ambayo yamekuwa yakitumiwa. Wascotland hawana ugomvi na ndugu zao wa Uingereza na huwasikii viongozi wao wakitoa tuhuma za unyonyaji, ukoloni au nyinginezo za namna hiyo.
Wascotland wanatoa hoja za kisiasa na kihistoria zaidi kuliko hoja za kihisia zenye kufanya upande wa pili waonekane mashetani kama ambavyo baadhi ya wanaotaka mamlaka kamili huko Zanzibar wamejaribu kufanya dhidi ya Watanganyika.
Lakini pia somo kubwa ni kuwa siyo lazima Wazanzibari wote wawe wanataka kujitoa kwenye Muungano. Wascotland wanatambua haki ya wengine kuwa na mitazamo tofauti na ile inayoshikiliwa na wengine bila kuonekana mamluki au wasaliti. Kwa Zanzibari hili ni somo ambalo watu wanatakiwa kulipata na kulikubali. Kipimo cha Uzanzibari siyo kukubali “Mamlaka Kamili” kiasi kwamba yeyote anayepinga “Mamlaka Kamili” basi aonekane ni pandikizi wa Tanganyika.
Wazanzibari wakifikia mahali wakakubali hoja zitofautiane watakuwa wamefikia ukomavu mkubwa sana wa kisiasa. Bahati mbaya sasa hivi hata watu wanaotaka uhusiano wa karibu na Tanganyika wanapojitokeza mara moja wanaonekana kama hawaweki maslahi ya Zanzibar kwanza. Na hapa ndio majasiri pia huitwa; wenye misimamo tofauti na wenye kuamini misimamo hiyo si lazima wajifiche hata kama inapishana na viongozi wao au na watu wengi. Hiki ndiyo kiini cha demokrasia.
Masomo haya na mengine mengi yanapaswa kuzingatiwa tunaposubiri matokeo ya kura ya maoni huko Scotland. Huitaji kwenda huko kujifunza.
Chanzo RaiaMwema
No comments:
Post a Comment